Op het eiland zijn meer dan 300 monumenten te vinden. Veel van deze monumenten zijn verbonden aan de historie van Texel: de visserij, scheepvaart en schapenhouderij. Zo zijn de tuinwallen, schapenboeten, boerderijen, vissershuisjes en de vuurtoren monumentaal.

Gemeente Texel beheert de lijst met de gemeentelijk- en rijksmonumenten. In deze lijst zijn veel stolpboerderijen en schapenboeten opgenomen, die een kenmerkende Texelse bouwstijl hebben. De complete lijst kun je via deze pagina bekijken.

Bezoek de Texelse monumenten

In de monumentenlijst staan onder andere woonhuizen, openbare gebouwen en musea. Een aantal monumenten zijn toegankelijk voor publiek, bijvoorbeeld:

• Vuurtoren: in de Tweede Wereldoorlog werd de Texelse vuurtoren zwaar beschoten. Om de beschoten muur is een nieuwe muur geplaatst. De oude muur is bewaard gebleven en tijdens een bezoek nog goed te zien.
• Oudheidkamer: in het woonhuis dat stamt uit 1599 is nu een museum ingericht. In de Oudheidkamer kun je zien hoe het leven er in de 19de eeuw uitzag.
• Batterij Den Hoorn: de voormalige commandopost, op de duintop, is bewaard gebleven. Je kunt door de gangen wandelen en vanuit de bunker genieten van een panoramazicht over de duinen.
• 't Walvisvaardershuisje: dit huis is één van de drie loodshuisjes van Den Hoorn. In de 18de eeuw woonden hier walvisvaarders. Dit huisje is historisch ingericht. Kijk in onze agenda voor openingstijden en tickets.
• Hervormde kerk Den Hoorn: deze kerk stamt uit 1425. De kerk ligt nu aan de rand van het dorp, op vaste dagen wordt een rondleiding aangeboden.
• Fort De Schans: dit fort kent een bewogen geschiedenis. In 1574 is het in opdracht van Willem van Oranje gebouwd. Het fort is compleet gerestaureerd en gratis toegankelijk voor publiek.
• Molen De Traanroeier: deze molen op het terrein van Museum Kaap Skil heeft eerst dienst gedaan in Zaandam. In 1902 is de molen naar Oudeschild verhuist, waar hij nu nog steeds in gebruik is en maalt voor het Texels meel.
• Gemeenteschool van Zuid-Eierland: in de traditioneel gebouwde school is nu de Eiland Galerij gevestigd. De galerij kunt u gratis bezoeken, binnen ademt de sfeer van de oude school nog.
• Restaurant 't Schoutenhuys: aan de vismarkt van Den Burg staat het voormalige gerechtsgebouw, dat dateert uit 1652. Het pand is nu ingericht als restaurant, waarbij historische elementen bewaard zijn gebleven.
• Zeemanskerk: in Oudeschild staat deze kerk uit 1650. De VOC-admiralen, Tromp en De Ruyter, gingen hier vroeger regelmatig kerken. Van juli t/m augustus is de kerk op donderdagmiddag geopend voor publiek.

Leuk om te zien

De volgende monumenten kunt u niet bezoeken, maar zijn wel een aanrader om van dichtbij te bekijken:

• Molen Het Noorden: deze poldermolen in 1878 verkeerd nog in zeer goede staat. Met zonsondergang is dit een zeer fotogenieke locatie!
• Hervormde kerk Oosterend: deze kerk stamt uit de middeleeuwen en staat midden in het dorp.
• De Wezenputten: in de VOC-tijd werden deze twee waterputten van het weeshuis gebruikt voor de watervoorziening voor de scheepvaart en heeft een rijke geschiedenis.
• De IJzeren kaap of Kaap Oosterend: in 1854 gebouwd als baken voor de scheepvaart. Deze toren is vuurloos en nog altijd een herkenningspunt aan de waddenkant.
• Het hofje van Den Burg: in de 17de eeuw woonden en werkten er enkele wolwevers, waar de straatnaam (Weverstraat) zich aan te danken heeft. De bouwstijl is bewaard gebleven, de huisjes worden nu nog steeds bewoond.
• Bunker Texla: onder de grote grasbult kun je deze bunker zien aan de Kogerweg 132. Deze bunker was onderdeel van het Duitse hoofdkwartier op Texel.

Tip: in het boekje Eilandroutes (verkrijgbaar in de winkel van VVV Texel) staan wandel- en fietsroutes waarmee je langs verschillende monumenten komt. In het boekje staat ook informatie over de monumenten langs de route.

Open Monumentendag

Jaarlijks wordt in het tweede weekend van september de landelijke Open Monumentendag georganiseerd. Op Texel zijn er ook diverse monumenten die de deuren openstellen.

Overnachten in een monument

Altijd al willen overnachten in een accommodatie met een bijzonder verhaal? Op Texel kunt u in verschillende monumenten ook overnachten. Zo kunt u het authentieke vissershuisje De Bruinvis huren, slapen in 19e-eeuws 't Wambuis, in de oude boerenwoning Huisje Schiller overnachten en is één van de kleinste monumentale woningen van Den Burg omgetoverd tot Bed & Breakfast De Etalage.